Lễ hội Obon - Nhật Bản

Nguồn gốc lễ hội Obon Nhật Bản

Bon (盆) hoặc Obon (お盆) là một lễ hội Phật giáo ở Nhật Bản với mục đích tưởng nhớ cha mẹ và tổ tiên.

Lễ hội Obon xuất hiện tại Nhật từ hơn 500 năm trước. Ngày nay, lễ hội này trở thành dịp để đoàn tụ gia đình và tham gia các tục lệ truyền thống như nhảy múa hay thả đèn lồng trôi sông...

Lễ hội này bắt nguồn từ câu chuyện của một đệ tử nhà Phật. Theo truyền thuyết, người này có tên là Mokuren (Mục Kiền Liên), ông là người tu luyện nhiều năm, mang trong mình nhiều phép thuật. Vì nhớ thương người mẹ quá cố, ông đã dùng phép thuật tìm mẹ.

Mokuren nhìn thấy mẹ mình bị đày ải dưới địa ngục vì những tội lỗi bà đã gây ra. Vì xót xa người mẹ này mà ông đã tìm đến Phật Tổ cầu xin. Đức Phật hướng dẫn ông mang lễ vật dâng lên các chư tăng vào ngày 15 tháng 7. Sau khi lễ cúng hoàn thành, linh hồn của mẹ ông đã được siêu thoát. Do quá cảm động nên ông đã nhảy múa hết sức vui mừng.

Câu chuyện về lòng hiếu thảo của Mokuren được rất nhiều người biết đến. Từ đó về sau, cứ hàng năm người dân Nhật Bản lại tổ chức lễ hội Obon (lễ hội Bon) để thể hiện lòng biết ơn đối với cha mẹ và đối với linh hồn của những người đã mất. Điệu nhảy mà Mokuren nhảy múa khi được gặp lại mẹ của mình cũng được người Nhật học theo và đặt tên là Bon Odori.

Thời gian tổ chức lễ hội Obon Nhật Bản

Ngoài ra, lễ Obon còn được biết đến dưới một cái tên khác “Lễ hội của những con thuyền”. Nó đã được tổ chức ở Nhật hơn 500 năm, và thường gắn liền với một điệu múa dân gian, có tên là Bon-Odori. Lễ hội Bon kéo dài trong ba đến bốn ngày, tuy nhiên ngày bắt đầu lại có sự khác biệt giữa các vùng miền của Nhật Bản:

* Shichigatsu Bon (Bon tháng bảy), tổ chức vào ngày 15 tháng 7 dương lịch, ở các vùng như Tokyo, Yokohama và Tohoku.

* Kyu Bon (Bon cũ) tổ chức ngày 15 tháng 7 âm lịch ở các vùng phía Bắc Kanto, Chugoku, Shikoku và các đảo ở phía Tây Nam.

* Hatchigatsu Bon (Bon tháng tám) thì được tổ chức vào ngày 15 tháng 8 dương lịch. Đây là ngày phổ biến nhất và là ngày hội Obon lớn nhất được tổ chức tại cố đô Kyoto.

--> Ý nghĩa của Lễ hội Obon là: "Linh hồn của những người đã khuất sẽ quay trở về trần thế". Nó cũng giống như ngày Rằm Tháng Bảy, ngày Xá tội vong nhân ở nước ta.

Những nét tương đồng

Nếu như ở Việt Nam có tục cúng lễ rất lớn và đốt vàng mã dâng lên người đã khuất thì người Nhật Bản cũng có những nét tương đồng. Đồ cúng thờ của họ là những chiếc bánh như bánh khảo, làm từ bột gạo màu xanh, đỏ, vàng… (một nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của người Nhật) trông rất hấp dẫn và thường có hình hoa sen (tiếng Nhật gọi là Hasu Okashi) cùng với những giỏ hoa quả gồm nhiều loại được trình bày rất đẹp mắt trên bàn thờ gọi là Obon-dana (hoặc Tama-dana). Đồ cúng được thay đổi mỗi ngày, ngày 13 là Mukaedango (Bánh đón linh hồn); ngày 14 là Ohagi (Một loại bánh bột gạo); ngày 15 là Soumen (Bún làm bằng bột mì) và ngày 16 là Okuridango (Bánh tiễn linh hồn).

Lễ hội Obon được tổ chức hai lễ chính là lễ Mukaebo (Đón các linh hồn) và lễ Okuribon (Tiễn các linh hồn). Dưới đây là trình tự nghi lễ Obon:

Ngày 13: Lễ đón các linh hồn. Vào chiều tối, người ta đặt những cây đèn thắp sáng trước bàn thờ và đốt những cuống gai đã tước trước vỏ ở vườn và cổng. Đây được gọi là “Lửa đón” để giúp các linh hồn thấy đường trở về nhà.

Ngày 14,15: Khoảng thời gian các linh hồn ở lại nhà. Lúc này người ta đặt đồ thờ cúng lên bàn thờ để cúng cho các linh hồn. Đây cũng là thời điểm bắt đầu các sự kiện ngoài đường phố.

Ngày 16: Lễ tiễn các linh hồn. Lúc này người ta lại đốt lửa “Lửa tiễn đi” tại đúng vị trí đốt “Lửa đón” để thắp sáng đường tiễn các linh hồn về với thế giới bên kia.

Những sự kiện diễn ra trong dịp lễ Obon

Gozan no Okuribi (五山送り火) - Lễ dâng lửa Obon

Dâng lửa để thắp sáng đường cho linh hồn trở về nhà là phong tục mà bất cứ gia đình nào cũng thực hiện trong lễ hội Obon. Người ta sẽ đốt một ngọn đuốc trong vườn hoặc đặt trước cổng để dẫn đường cho linh hồn trở về. Thậm chí, một số vùng còn tổ chức các buổi lễ dâng lửa quy mô lớn. Một ví dụ điển hình của lễ dâng lửa để thắp sáng đường đi có lẽ là lễ dâng lửa ở Kyoto.

Năm ngọn lửa lớn sẽ được đốt lên để tượng trưng cho việc dâng lửa của Obon. Mỗi ngọn lửa sẽ tượng trưng cho một chữ cái và được đốt trên sườn núi tạo thành ngọn lửa khổng lồ có thể nhìn thấy từ xa. Năm ký tự bị đốt trong lễ hội Obon Nhật Bản ở Kyoto là Đại, Điểu, Pháp, Thuyền (hai trong số các ký tự Đại bị đốt và ba ký tự còn lại tạo thành năm ký tự).

Bon Odori -  Vũ điệu Obon

Một truyền thống khác không thể bỏ qua khi nhắc đến Obon là điệu nhảy dân gian Bon Odori. Đây là sự kết hợp giữa nhiều điệu nhảy truyền thống và được biểu diễn một cách công phu, phức tạp. Bon Odori được biểu diễn xung quanh sân khấu được gọi là yagura. Theo đó, một người sẽ hát ở trung tâm của yagura trong khi những người xung quanh chơi các loại nhạc cụ khác nhau. Trống taiko được sử dụng phổ biến nhất. Hình thức biểu diễn này được gọi là ondo hoặc nhạc dân gian Nhật Bản. Các vũ công sẽ nhảy theo vòng tròn nhỏ xung quanh yagura. Mỗi vùng miền lại có một điệu nhảy riêng. Mọi người biểu diễn Bon Odori thường kết thành vòng tròn xung quanh yagura. Điệu nhảy có lúc được biểu diễn trong đám rước và di chuyển qua các đường phố của thị trấn.

Nghi thức thả đèn lồng - Toro Nagashi

Nghi thức thả thuyền giấy, đèn lồng (Toro Nagashi) trong lễ hội Obon là đỉnh cao của lễ hội. Những chiếc thuyền nhỏ bằng giấy có gắn nến bên trong sẽ được thả trên sông với mục đích đưa linh hồn trở về. Những ngọn nến bên trong thuyền có ý nghĩa giống như việc dâng lửa để đưa linh hồn trở về nơi của họ. Ở một số nơi, khi lễ thả thuyền giấy diễn ra, pháo hoa rực rỡ được bắt đầu để báo hiệu kết thúc lễ hội Bon Matsuri.

Trong lễ hội Obon, người ta thường mặc trang phục truyền thống Yukata, một loại Kimono với chất liệu vải mỏng và mát. Các cuộc đi chơi ngoài trời hay các trò chơi dân gian diễn ra sôi nổi. Dưa hấu là một trong những loại quả được sử dụng nhiều nhất trong lễ hội. Lễ hội thường kết thúc với những đợt biểu diễn pháo hoa vô cùng đẹp mắt.

Lễ hội Obon tại vùng Kyushu

Tại vùng Kyushu nổi tiếng nhất là lễ hội đèn lồng Yamaga thuộc thành phố Yamaga, tỉnh Kumamoto. Lễ hội được tổ chức vào ngày 15/8 - 16/8 hàng năm. Tại đây có thể thưởng thức màn trình diễn của các vũ công nữ trong trang phục Yukata truyền thống, đầu đội những chiếc lồng đèn là vật dụng thắp sáng từ thời xa xưa của Nhật Bản. Ánh sáng lung linh phát ra từ lồng đèn tạo lên không gian huyền ảo. Nhất định bạn phải đến đây xem thử nhé!

Với ý nghĩa báo hiếu và có nguồn gốc lịch sử lâu đời, lễ hội Obon Nhật Bản rất được người dân Nhật Bản coi trọng. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về lễ hội này, hãy đến Nhật Bản để trải nghiệm và tận hưởng không khí lễ hội Obon Matsuri sôi động và náo nhiệt nhé. Chắc chắn đây sẽ là một trải nghiệm khiến bạn hiểu thêm về phong tục tập quán của Nhật Bản.